สุขภาพ
สมุนไพรที่มีประโยชน์ต่อผู้ที่เป็น โรคกรดไหลย้อน และโรคกระเพาะอาหาร
สมุนไพรที่มีประโยชน์ต่อผู้ที่เป็นโรคกรดไหลย้อน และโรคกระเพาะอาหาร
โรคกรดไหลย้อน หมายถึง ภาวะที่มีน้ำย่อยในกระเพาะอาหารซึ่งมีฤทธิ์เป็นกรดไหลย้อนขึ้นไปในหลอดอาหาร สาเหตุหลักของโรคนี้เกี่ยวข้องกับความผิดปกติในการทำหน้าที่ของหูรูดหลอดอาหารส่วนล่าง เช่น มีการคลายตัวของหูรูดหลอดอาหารส่วนล่าง โดยที่ไม่มีการกลืน หรือความดันของรูดของหลอดอาหารส่วนล่างลดลง ทำให้ไม่สามารถต้านแรงดันในช่องท้องและการบีบตัวของกระเพาะอาหารได้ กรดจึงไหลย้อนขึ้นมา
โดยความผิดปกตินี้เกิดจากการเสื่อมของหูรูดตามอายุหรือเกิดจากหูรูดยังเจริญไม่เต็มที่ในเด็กทารก หรืออาจมีความผิดปกติที่เป็นมาแต่กำเนิด นอกจากนี้ยังมีปัจจัยอื่น ๆ อาทิ พฤติกรรมการบริโภคและการปฏิบัติตน ได้แก่ การรับประทานอาหารรสจัดหรือรสเผ็ด อาหารประเภทไขมันสูง อาหารทอด ชา กาแฟ น้ำอัดลม การดื่มสุรา สูบบุหรี่ การนอน หรือเอนกายทันทีหลังรับประทานอาหาร ความเครียด ตลอดจนการสวมเสื้อผ้าคับและรัดเข็มขัดแน่น เป็นต้น
นอกจากนี้การใช้ยาบางชนิด เช่น ยาขยายหลอดลม ยาลดความดัน (กลุ่มปิดกั้นเบตาและกลุ่มต้านแคลเซียม ยาต้านคอลิเนอร์จิก) ตลอดจนฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน จะมีผลกระตุ้นการคลายตัวของหูรูดหรือมีการหลั่งกรดมากขึ้น (อ้างอิงที่ 2)
อาการของโรคกรดไหลย้อน
มีอาการแสบอก หรือจุกเสียดบริเวณใต้ลิ้นปี คล้ายอาหารไม่ย่อย เรอบ่อยและอาจมีอาการคลื่นไส้ร่วมด้วย
แม้ว่าโรคกรดไหลย้อนไม่เป็นอันตรายถึงชีวิต แต่เป็นโรคที่ทำให้ผู้ป่วยมีความทุกข์ทรมาน รวมทั้งส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตและประสิทธิภาพในการทำงาน ซึ่งหากไม่ได้รับการดูแลรักษาที่ถูกต้องจนมีอาการมากและเรื้อรัง อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนต่างๆ ได้แก่ หลอดอาหารอักเสบ ซึ่งจะมีอาการเจ็บหน้าอกขณะกลืนอาหาร เป็นแผลที่หล่อดอาหาร อาจมีเลือดออกในระบบทางเดินอาหารส่วนบน ทำให้มีอาการอาเจียนเป็นเลือดหรือมีอุจจาระเป็นสีดำ หลอดอาหารตีบตัน จึงมีอาการกลืนอาหารลำบากและอาเจียนบ่อย
หรือเกิดการเปลี่ยนแปลงเซลล์ของเยื่อบุหลอดอาหาร ถ้าเป็นรุนแรงอาจเกิดมะเร็งหลอดอาหาร ซึ่งจะมีอาการเจ็บขณะกลืนอาหาร กลืนลำบาก อาเจียนบ่อย และน้ำหนักลด เป็นต้น (อ้างอิงที่ 2)
โรคกระเพาะอาหาร
- การติดเชื้อเฮลิโคแบคเตอร์ ไพโลไร (Helicobactor Pyor) ซึ่งเป็นแบคทีเรียชนิดหนึ่งที่ได้รับจากอาหารหรือน้ำที่ปนเปื้อน เมื่อเชื้อนี้เข้าสู่ร่างกายจะเข้าไปฝังตัวอยู่ใต้เยื่อบุกระเพาะอาหาร ทำให้ผนังกระเพาะอาหารอ่อนแอลงและมีความทนต่อกรดลดลง จึงเกิดแผลได้ง่าย แผลหายช้า และเกิดแผลซ้ำได้อีก
- การรับประทานสิ่งที่ก่อให้เกิดการระคายเคืองต่อกระเพาะและลำไส้ เช่น ดื่มชา กาแฟ เครื่องดื่มที่มีคาเฟ่อีน หรือเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ น้ำอัดลม และการรับประทานยาบางชนิด เช่น ยาแก้ปวดจำพวกแอสไพริน ยารักษาโรคกระดูกและข้ออักเสบ ยาชุดหรือยาลูกกลอนที่มีสเตียรอยด์ เป็นต้น
3. มีอุปนิสัยการรับประทานอาหารที่ไม่ถูกต้อง เช่น การรับประทานอาหารอย่างเร่งรีบ รับประทานไม่เป็นเวลาหรืออดอาหารบางมื้อ เป็นต้น
4. อื่นๆ เช่น การสูบบุหรี่ ภาวะซึมเศร้า วิตกกังวล คิดมาก นอนไม่หลับ เครียด อารมณ์หงุดหงิด พักผ่อนไม่เพียงพอ เป็นต้น
อาการของโรคกระเพาะอาหารอักเสบ
มักมีอาการปวดแสบ ปวดตื้อ จุกเสียดหรือจุกแน่นบริเวณใต้ลิ้นปี่ เป็นได้ทั้งเวลาก่อนรับประทานอาหาร หรือหลังรับประทานอาหารใหม่ๆ และเวลาท้องว่าง เช่น เวลาหิวข้าวตอนเข้ามืด หรือตอนดึกๆ อาการปวดจะเป็นๆ หายๆ และเป็นได้วันละหลายๆ ครั้ง หรือตามมื้ออาหาร ในแต่ละครั้งที่ปวดจะนานประมาณ 15-30 นาที อาการปวดจะบรรเทาลงได้ถ้ารับประทานอาหารดื่มนมหรือรับประทานยาลดกรด
โรคกระเพาะอาหารนั้น ถ้าได้รับการรักษาและดูแลตนเองให้ถูกต้อง ส่วนใหญ่เป็นแล้วจะหายได้ แต่ถ้าไม่ได้รับการดูแลรักษาที่ถูกต้องจนมีอาการมากและเรื้อรัง อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนที่เป็นอันตรายแก่ชีวิตได้ เช่น เลือดออกในกระเพาะอาหาร โดยสังเกตได้จากมีถ่ายอุจจาระสีดำ อาเจียนเป็นเลือด หรืออาเจียนมีลักษณะ คล้ายผงกาแฟบดปนอยู่ กระเพาะลำไส้เป็นแผลทะลุ โดยสังเกตได้จากมีอาการปวดท้องรุนแรงทันทีทันใด หน้าท้องแข็ง กดเจ็บ กระเพาะลำไส้ตีบตัน โดยสังเกตได้จากมีอาการปวดท้อง รับประทานอาหารได้น้อย อิ่มเร็ว และอาเจียนเป็นอาหารที่ไม่ย่อย หลังรับประทานอาหาร (อ้างอิงที่ 1)
สมุนไพรที่มีประโยชน์ ต่อโรคกรดไหลย้อน และโรคกระเพาะอาหาร
ว่านหางจระเข้
ช่วยสมานแผล ลดการอักเสบ กระตุ้นการสร้างเมือก ลดกรด ลดการทำงานของน้ำย่อย ต้านเชื้อ H. Pyori จึงลดการเกิดแผลในขณะท้องว่าง อีกทั้ง ยังช่วยยับยั้งการหลั่งกรด รวมถึงตัววุ้นมีสาร Manuronic และ Glucuronic acid จึงช่วยป้องกันการเกิดแผลในกระเพาะอาหารได้ (อ้างอิงที่ 3, 4) นอกจากนี้ ยังพบว่า Aloe Emodin ซึ่งเป็นสาร Anthraquinone ในยางของว่านหางจระเข้สามารถยับยั้งการเจริญของ Helicobacter PYiori! ซึ่งเป็นเชื้อที่ทำให้เกิดแผลในกระเพาะอาหารได้อีกด้วย (อ้างอิงที่ 3, 10)
ขมิ้นชัน
- มีฤทธิ์รักษาและสมานแผลในกระเพาะอาหาร โดยเร่งการเจริญเติบโตของเนื้อเยื่อบริเวณที่เป็นแผล ทำให้แผลหายเร็วขึ้น(อ้างอิงที่ 15)
- มีฤทธิ์ป้องกันการเกิดแผลในกระเพาะอาหาร โดยการกระตุ้นการหลั่งเมือกเคลือบกระเพาะอาหาร (Mucin) และยับยั้งการหลั่งกรดในกระเพาะอาหาร ลดกรด และลดการทำงานของน้ำย่อย (อ้างอิงที่ 16-18)
- มีฤทธิ์ต้านการอักเสบ จึงช่วยลดความเสี่ยงจากการเกิดโรคที่เกิดจากการอักเสบต่างๆ เช่น มะเร็ง และแผลในกระเพาะอาหาร (อ้างอิงที่ 14) ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อ Helicobactor Pylori ซึ่งเป็นสาเหตุของแผลในกระเพาะอาหาร และนำไปสู่การเป็นมะเร็งกระเพาะอาหารและลำไส้ใหญ่ (อ้างอิงที่ 11, 19, 20)
มีการทดลองทางคลินิกใช้ ขมิ้นชัน รักษาผู้ป่วยมีอาการปวดท้องด้วยโรคแผลในกระเพาะอาหาร จำนวน 15 ราย โดยเปรียบเทียบกับกรใช้ยาไตรซิลิเกต เป็นเวลา 12 สัปดาห์ พบว่าผู้ป่วยที่รับประทานขมิ้นชันมีอาการปวดท้องดีขึ้น พอๆ กับผู้ป่วยที่รับประทานยาไตรซิลิเกต
มีการทดลองในผู้ป่วย 25ราย ที่เป็นแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้เล็กส่วนต้น ให้รับประทานขมิ้นขันแคปซูล 300 มก. 5 ครั้งต่อวัน เป็นเวลา 4 สัปดาห์ เมื่อส่องกล้องดูแผลพบว่าอาการปวดท้องและไม่สบายท้องหายไป เมื่อให้ขมิ้นแคปซูลใน 1-2 สัปดาห์แรก และสามารถรับประทานอาหารปกติแทนอาหารอ่อนได้ใน 4 สัปดาห์ และเมื่อวัดระดับสารต่างๆ ในเลือดของผู้ป่วยทุกราย ไม่พบการเปลี่ยนแปลงอย่างมีนัยสำคัญ (อ้างอิงที่ 13)
มีการศึกษาในผู้ป่วยโรคแผลในกระเพาะอาหารจำนวน 55 ราย (มี 35 ราย พบเชื้อ H .Pylon) ให้ได้รับขมิ้นขันบรรจุแคปซูล 250 มก. ครั้งละ 2 แคปซูล วันละ 2 ครั้ง เมื่อผ่านไป 4 สัปดาห์ พบว่าแผลที่กระเพาะอาหารหายไป 35 คน และเมื่อผ่านไป 8 สัปดาห์ เหลือผู้ป่วยที่มีแผลในกระเพาะอาหารเพียง 7 คน (อ้างอิงที่ 21)
สารสกัดจากมะขามป้อม
สารสกัดจากผลมะขามป้อม มีคุณสมบัติเป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่ดี และมีรายงานว่ามีฤทธิ์ในการป้องกันการเกิดแผลในกระเพาะอาหาร อีกทั้งยังป้องกันการเกิดแผลเรื้อรัง โดยการลดการอักเสบ ลดปริมาณกรด ลดการทำงานของน้ำย่อยเปปชิน ช่วยกระตุ้นการสร้างเมือกและช่วยต้านเชื้อ Helicobacter Pyori ซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคกระเพาะอาหาร (อ้างอิงที่ 22-25)
สารสกัดจากใบบัวบก
ช่วยสมานแผล ลดการอักเสบ กระตุ้นการสร้างเมือก มีรายงานการศึกษาในผู้ป่วยโรคแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้จำนวน 15 ราย โดยใช้สารสกัดจากใบบัวบกขนาด 60 มก. พบว่าประมาณ 93% ของผู้ป่วยมีอาการดีขึ้นอย่างชัดเจน (อ้างอิงที่ 26 ซึ่งศึกษาในสัตว์ทดลอง ให้ผลในทางเดียวกัน คือขนาดของแผลในสัตว์ทดลองมีขนาดเล็กลงหลังจากได้รับสารสกัดจากใบบัวบก ซึ่งเป็นผลจากความสามารถในด้านการต้านการอักเสบ (อ้างอิงที่ 27-28) และการกระตุ้นการสร้างเมือกนั่นเอง (อ้างอิงที่ 27-29)
สารสกัดจากทับทิม
กระตุ้นการสร้างเมือก ลดกรด ต้านเชื้อ H. Pylori มีรายงานว่าสารแทนนินในทับทิม มีบทบาทในการป้องกันแผลในกระเพาะอาหารโดยไปช่วยเพิ่มการหลั่งเมือกในกระเพาะอาหาร (อ้างอิงที่ 30) การทดลองในหนูพบว่า สารสกัดจากทับทิมช่วยทำให้เกิดแผลในกระเพาะอาหารน้อยลง อีกทั้งช่วยลดกรดและกระตุ้นการสร้างเมือก (อ้างอิงที่ 31) และยังมีรายงานการศึกษาว่าสารสกัดจากทับทิมสามารถช่วยต้านเชื้อ Helicobacter Pylori ได้ (อ้างอิงที่ 32)
ชะเอมเทศสกัด
ช่วยลดกรด กระตุ้นการสร้างเมือก ต้านเชื้อ H. Pyor จากการศึกษาในมนุษย์พบว่า ชะเอมเทศช่วยต้านเชื้อ Helicobacter Pylori ได้ (อ้างอิงที่ 36) และมีรายงานว่าสารฟลาโวนอยด์ในชะเอมเทศ ช่วยต้านเชื้อ Helicobacter Pyori ชนิดที่ทนต่อยาฆ่าเชื้อ อะมอกซิลิน (Amoxicillin) และคลาริโธมัยชิน (Clarithromycin) ได้ดี (อ้างอิงที่ 37 นอกจากนี้มีการศึกษาการใช้ยาที่ทำจากสารสกัดชะเอมเทศในหนูทดลอง พบว่าสามารถป้องกันการเกิดแผลในกระเพาะอาหาร โดยช่วยลดกรด (อ้างอิงที่ 38) และกระตุ้นการสร้างเมือก (อ้างอิงที่ 3)
ผงขิง
กระตุ้นการสร้างเมือก ลดกรด ลดการทำงานของน้ำย่อย ต้านเชื้อ H. Pyor ลดอาการปวดท้องหรือปวดเกร็งในกระเพาะอาหาร ขิงมีฤทธิ์ด้านการเกิดแผลในกระเพาะอาหาร โดยการศึกษาในสัตว์ทดลองพบว่า สารสกัดจากขิงช่วยลดขนาดของแผลลดการหลั่งกรดในกระเพาะอาหาร ลดปริมาณและความเป็นกรดของน้ำย่อยในกระเพาะอาหาร เพิ่มการหลั่งเยื่อเมือกจากเยื่อบุกระเพาะอาหาร (อ้างอิงที่ 33) และช่วยต้านเชื้อ Helicobacter Pylori ได้ (อ้างอิงที่ 34, 35)
อาหารเสริมกิฟฟารีน
อาหารเสริมกิฟฟารีน
อาหารเสริมผู้ใหญ่
